Z pewnością spotkaliście się z twierdzeniem, że gry wideo to “samo zło”, które nie przynosi żadnych korzyści odbiorcom tego medium. Uznawane za kulturę niższą, są one opisywane niejednokrotnie w kontekście wielu zagrożeń, związanych z procesem uzależnienia się gracza od tej formy elektronicznej rozgrywki… bez zwracania jednocześnie uwagi na to, że nadmiar wszystkiego może zaszkodzić i gry nie są tu wyjątkiem. Oczywiście nie neguję pojęcia uzależnienia od gier – wszak wszyscy wiemy, że ono istnieje – jednakże mam też wrażenie, że nie spogląda się na drugą stronę medalu, tą pozytywną…

Dlatego dzisiaj, jako zapalony gracz (posiadający w swojej cyfrowej bibliotece kilkaset gier zarówno tych popularnych, jak i niszowych – tzw. indie), chciałbym omówić kilka rzeczy, których można się nauczyć z gier wideo! I tak jak wiedźmin nie zabija każdego potwora, tak i ja, mam nadzieję,  udowodnię, że gry to nie tylko zło, które należy unicestwić 😉

Jakich umiejętności i zachowań i treści można się nauczyć poprzez granie w gry komputerowe?

1. Upór w dążeniu do celu oraz pokora.
2. Planowanie.
3. Kreatywność.
4. Zarządzanie finansami.
5. Refleks.
6. Umiejętności językowe oraz wiedza (nie tylko) szkolna.
7. Umiejętność negocjacji.
8. Moralne skutki podejmowanych decyzji.
9. Szacunek do ludzi innych ras, wyznań i poglądów.
10. Podsumowanie.

1. Upór w dążeniu do celu oraz pokora.

(Burnout Paradise)

Pierwszą rzeczą, której można się nauczyć z grania jest upór w dążeniu do celu. Gry wideo niejednokrotnie stawiają gracza przed wyzwaniem, które z początku może okazać się niewykonalne, ale z biegiem czasu i nabraniem doświadczenia udaje się je przezwyciężyć. Mam wrażenie, że to właśnie dzięki grom można wyćwiczyć w sobie akceptowanie porażki nie jako przegranej, ale jako kroku w kierunku osiągnięcia zamierzonego celu.

(Wiedźmin 2: Zabójcy Królów)

Z wyzwaniami tego typu wiąże się również pokora – w prawie każdej grze na początku rozgrywki gracz stawiany jest w roli nowicjusza, któremu należy wyjaśnić zasady panujące w danym tytule, w tym to, w jaki sposób sterować postacią. Nikt nie jest od razu silny i niezwyciężony i tym samym, jeśli nie zachowa odpowiedniej dozy w (nie tylko) początkowych etapach rozgrywki, nie przejdzie do kolejnych etapów.

2. Planowanie.

(Cities: Skylines)

Gry, jak każda część kultury, dzieli się na różne gatunki. I tak gry strategiczne mogą pomóc w rozwoju kolejnej umiejętności, a mianowicie planowania. W wielu tytułach z tego gatunku gracz stawiany jest przed, przykładowo, zadaniem budowy imperium, zarządzania miastem lub dowodzenia oddziałem złożonym  różnych żołnierzy. To od umiejętności spokojnego planowania i analizowania sytuacji widocznej na ekranie zależy niejednokrotnie zwycięstwo w rozgrywce 😉 Poza tym, wiele gier daje graczom szybko do zrozumienia, że bez odpowiedniego zaplanowania i przygotowania się do starcia nie uzyska się satysfakcjonujących rezultatów… Bo do każdego wyzwania, tak jak Wiedźmin, trzeba się przygotować 🙂

3. Kreatywność.

(Minecraft; obrazek pochodzi z gameskinny.com)

Gry same w sobie mogą wyzwalać ogromne pokłady kreatywności u gracza. Sztandarowym przykładem nieskrępowanej manii tworzenia jest oczywiście gra Minecraft, jednakże wiele innych gier również pozwala na rozwój także i tej dziedziny. Wiele gier wyzwala kreatywność poprzez umożliwienie graczowi na niestandardowe podejście do rozwiązania danego problemu lub pokonanie przeszkody, dzięki czemu w “prawdziwym życiu”, w momencie wyzwania i potrzeby rozwiązania problemów i konfliktów, gracz ma szansę na szybsze odszukanie satysfakcjonującej solucji. Co również warte zaznaczenia, wspomniany powyżej Minecraft ma swój program edukacyjny do realizacji w szkołach, dostępny pod poniższym linkiem:
www.education.minecraft.net

4. Zarządzanie finansami.

(Tropico 5)

Kolejnym elementem niewątpliwie rozwijanym w grach komputerowych jest zarządzanie finansami. Budowa miasta kosztuje – więc skąd uzyskać na nią pieniądze i nie splajtować? Nasza postać potrzebuje nowego uzbrojenia – może warto sprzedać zbędny ekwipunek i/lub podjąć zlecenie w celu uzyskania potrzebnych środków? Koszta stałe przewyższają dochód naszej metropolii – w jaki sposób je obniżyć, aby nadal zbliżać się do założonych celów? Przykładów na zarządzanie finansami w grach jest multum – jest to jedna z najczęściej występujących w grach umiejętności (gdzie czasem walutą są po prostu przedmioty). Dzięki grom można nauczyć się zarówno wartości pieniądza jak i umiejętności zarządzania swoimi środkami finansowymi.

5. Refleks.

(Call of Juarez: Gunslinger)

Podczas rozgrywki w niektóre gry gracz stawiany jest przed wyzwaniem ćwiczenia swojego refleksu. Tyczy się to, oczywiście, w szczególności gier online (które wymagają szybkich reakcji na to, co dzieje się na ekranie), ale także i gier dla jednego gracza. Brak odpowiedniej szybkości reakcji może poskutkować przegraną rozrywką… więc niejeden gracz ćwiczy, tym samym rozwijając się poprzez zabawę.

6. Umiejętności językowe oraz wiedza (nie tylko) szkolna.

(Frostpunk)

Mimo, że nadal uważam się za młodego człowieka, nadszedł już ten moment, w którym mogę mówić “za moich czasów…”. Gdy ja byłem dzieckiem i gry wideo wciąż raczkowały, to ich tłumaczenie na nasz rodzimy język było rzadkością. Więc co robiłem? Grałem po angielsku, niejednokrotnie z kontekstu dedukując znaczenie danych zdań i słówek! Obecna tendencja na translację gier jest oczywiście dobra z punktu widzenia gracza, co nie zmienia jednak faktu, że warto czasem spróbować uruchomić grę w obcym języku lub, chociażby, przywrócić oryginalną ścieżkę dźwiękową (i w przerywnikach filmowych dysponować tylko napisami podpartymi obcojęzycznym audio). Dzięki grze można w łatwy sposób osłuchać się z językiem i wyłapać wiele nowych słówek, niekoniecznie nauczanych w szkołach 😉
Oczywiście mówiąc o umiejętnościach językowych nie sposób wspomnieć o ogromnym potencjale gier online, w których gracze z całego świata mają szansę na wykorzystywanie obcych języków w celu komunikacji z np. innymi członkami drużyny. Zdaję sobie jednak sprawę, że często community danej gry jest bardzo toksyczne, a język obraźliwy i wulgarny… Dlatego do wszystkiego trzeba podchodzić z dozą rozsądku i samokontroli 😉

(Age of Empires: Definitive Edition)

Mówiąc o tych rzeczach nie sposób nie wspomnieć też o wyjątkowej dla tej formy rozgrywki formy przekazywania wiedzy. Gry mają szansę nie tylko nauczyć nas czegoś nowego (np. pokazanej na powyższym zrzucie ekranu lekcji historii), ale i przekazać nam ogrom wiedzy poprzez zabawę i rozrywkę… i tym samym, być może, zarazić nas zapałem do danego tematu? 🙂 Oczywiście z grami wideo jest podobnie jak z filmami – wielokrotnie zdarza się, że na cele narracji niektóre fakty i informacje są zmienione, dlatego zawsze warto weryfikować poznaną dzięki temu medium wiedzę.

7. Umiejętność negocjacji.

(Kingdom Come: Deliverance)

Kolejną umiejętnością, której w jakimś stopniu uczą gry wideo, jest umiejętność negocjacji. W wielu z nich, w szczególności w RPGach, gracz ma możliwość negocjowania np. ceny lub wartości zlecenia z komputerowym sprzedawcą lub zleceniodawcą. Jest to o tyle ciekawa mechanika, że pokazuje ona też skutki niepowodzenia, wywoływanego najczęściej zaoferowaniem zbyt drastycznej oferty (np. zażądania za wysokiej sumy pieniędzy za dany przedmiot). Dzięki takiemu schematowi rozgrywki gracz ćwiczy w sobie umiejętność wypośrodkowania swoich oczekiwań i skutecznej reakcji w sytuacjach negocjacyjnych.

8. Moralne skutki podejmowanych decyzji.

(Frostpunk)

Niektóre gry w swoim założeniu starają się postawić gracza przed decyzjami trudnymi do zaakceptowania z uwagi na ich kontekst moralny. Wiele z przedstawionych sytuacji nie jest czarno-białe tak jakby sobie każdy życzył, jednakże operuje w zakresie różnych reperkusji, które dany wybór wywoła. Czasem od podjęcia trudnej do zaakceptowania decyzji zależy nasze powodzenie w rozgrywce, jednakże rezultat może być też na tyle bolesny, że kolejnym razem zawahamy się przed podjęciem tego typu kroków. Gracz w zadaniach tego typu stawiany jest często przed wyborem, czy aby na pewno “cel uświęca środki”!

9. Szacunek do ludzi innych ras, wyznań i poglądów.

(Wiedźmin 3: Dziki Gon)

Ostatnim z elementów, które chciałbym opisać w tym artykule jest to, jak gry podchodzą do tematyki rasizmu i ksenofobii. Twórcy danego tytułu niejednokrotnie starają się uwzględnić w nim swoje spostrzeżenia nt. tego, jak działa współczesny świat. Poprzez rozgrywkę gracz ma szansę zrozumieć, że podobnie jak elfy i krasnoludy w grach fantasy, tak i mniejszości etniczne, wyznaniowe i seksualne nie mają wcale tak łatwego życia w “prawdziwym świecie”. Dzięki tej formie elektronicznej rozgrywki, mam nadzieję, można walczyć z ww. uprzedzeniami.

10. Podsumowanie

Wymienione przeze mnie umiejętności, zachowania i treści są tylko kroplą w morzu tego, czego gry wideo mogą nauczyć. Czy zgadzasz się ze mną? A może uważasz, że do listy należy coś dodać? Jeśli tak, to zapraszam do komentarzy! 🙂