Czym są Inteligencje Wielorakie i jaki mają one wpływ na edukację?
Gdy w 1983 roku Howard Gardner opracował swoją teorię o Inteligencjach Wielorakich, przypuszczam iż nikt, nawet on sam, nie przewidywał tego, jak jego odkrycie może wpłynąć na edukację końca XX i początku XXI wieku. Nawet dzisiaj, gdy mowa o tej teorii, zdania są podzielone – jedni w nią wierzą, inni uważają wysunięte przez tego naukowca wnioski za zbyt dalekosiężne. Ja zdecydowanie zaliczam się do tej pierwszej grupy, dlatego też dziś chciałbym przedstawić o czym mówi ta teoria i jaki ma ona wpływ na metodykę nauczania wszystkich przedmiotów we współczesnej szkole.
Ten artykuł stanowi uzupełnienie przesłanej przeze mnie prezentacji, wygłoszonej 24 lipca 2018 podczas IV Zlotu Anglistów.
Prezentację możesz przejrzeć tutaj:
https://o-rozewicz.pl/2018/07/27/przyklady-zastosowania/
Spis Treści:
1. Inteligencje Wielorakie?
a) Czym jest inteligencja?
b) O czym mówi teoria o Inteligencjach Wielorakich?
2. Jakie typy inteligencji są obecne u każdego z nas?
a) inteligencja językowa (lingwistyczna, werbalna)
b) inteligencja matematyczno-logiczna
c) inteligencja przyrodnicza (naturalistyczna, środowiskowa)
d) inteligencja muzyczna
e) inteligencja wizualno-przestrzenna
f) inteligencja ruchowa (kinestetyczna)
g) inteligencja interpersonalna (społeczna)
h) inteligencja intrapersonalna (intuicyjna)
i) inne inteligencje?
3. Dlaczego ważnym jest, aby angażować różne inteligencje uczniów?
4. Bibliografia
1. Inteligencje Wielorakie?
Zanim zaczniemy rozważania nt. implikacji teorii Howarda Gardnera o Inteligencjach Wielorakich, warto odpowiedzieć sobie na pytanie – czym właściwie jest inteligencja? W opinii tego naukowca:
Inteligencja to biopsychologiczny potencjał do przetwarzania informacji na określone sposoby w celu rozwiązywania problemów lub modelowania produktów cenionych w kulturze lub społeczeństwie.
(tłumaczenie własne -Youtube: Howard Gardner Discusses Multiple Intelligences)
b) O czym mówi teoria o Inteligencjach Wielorakich?
Inteligencja wieloraka to teoria opracowana na początku lat 80. XX wieku przez Howarda Gardnera. Amerykański psycholog dodaje do podstawowej definicji „inteligencji”, mierzonej poprzez testy IQ, swoje osiem typów zawartych w blokach.(dziecisawazne.pl)
Gdy Howard Gardner przedstawił światu swoją teorię, inteligencję mierzono poprzez standardowe testy IQ i tym określano iloraz inteligencji osoby badanej. Testy te w swojej naturze opierały się właściwie tylko na badaniu zdolności logicznego myślenia i posługiwania się językiem, które zdaniem tego naukowca są wysoce niewystarczające do określenia inteligencji danej osoby.
Wcześniej źródeł inteligencji dopatrywano się wyłącznie w czynnikach genetycznych. Inteligencję definiowano jako zdolność do planowania, rozwiązywania problemów, uczenia się nowych rzeczy. Według Gardnera inteligencja jest dynamiczna i wielopłaszczyznowa, dlatego też nie można mówić, że inteligentna jest tylko taka osoba, która przejawia zdolności lingwistyczne czy logiczne. Dawniej tak twierdzono, gdyż właśnie je testowano i oceniano w szkole.
(edulider.pl)
Wg Howarda Gardnera:
1) Wszyscy operujemy pełnym zestawem (minimalnie) 8 inteligencji – czyni to nas ludźmi,
2) Każdy człowiek ma inny profil inteligencji (u każdego człowieka inteligencje są rozwinięte w różny sposób) – nawet bliźniaki mają różne profile.
Odzwierciedleniem wizji Howarda Gardnera może być podana przez niego metafora porównująca mózg człowieka do zbioru komputerów. Wg Gardnera nie jest tak, iż jeden “komputer” w głowie człowieka jest zdolny do wszystkiego, ale istnieje w niej kilka “komputerów”, z których każdy jest relatywnie niezależny od innych i ma inne zdolności i zadania.
Ważnym stwierdzeniem Gardnera jest to, iż inteligencje nie są ograniczone do danej półkuli mózgu – w przypadku ekstrakcji jednej z półkul mózg nadal operuje szerokim zakresem inteligencji (taki zabieg, zwany hemisferektomią, wykonuje się w przypadku stwierdzenia silnej epilepsji). Naukowiec ten jako przykład takiej osoby podaje Nico, którego przypadek został opisany w książce Antonio M. Battro “Half a Brain is Enough: The Story of Nico”. Co ważne, również osoby autystyczne operują pełnym zakresem inteligencji i mogą je rozwijać, mimo swych specyficznych problemów i potrzeb edukacyjnych.
Gdy myślimy o teorii Inteligencji Wielorakich musimy pamiętać, że zaprezentowane typy inteligencji podlegają określonym zmianom i ich rozwój można stymulować. Przyjrzyjmy się zatem inteligencjom obecnym w każdym z nas.
2. Jakie typy inteligencji są obecne u każdego z nas?
Howard Gardner w swoim “dziele życia” wyróżnił 8 inteligencji:
a) inteligencja językowa (lingwistyczna, werbalna)
To właśnie ta inteligencja jest rozwinięta (przypuszczalnie) najbardziej wśród osób takich jak ja, czyli nauczycieli.
To inaczej umiejętność swobodnego korzystania ze słów oraz języka. Osoby o inteligencji werbalnej starannie dobierają słowa, gdyż potrafią wychwycić subtelne różnice znaczeniowe między słowami, mają poczucie rytmu oraz dźwięku słów. Słowa wykorzystują w celach rozrywkowych, informacyjnych czy perswazyjnych. Lubią literaturę, zabawę słowami, chętnie uczestniczą w debatach, dobrze radzą sobie z pracami pisemnymi. W związku z tymi umiejętnościami dobrze sprawdzają się w zawodzie: pisarza, dziennikarza, publicysty, prawnika, nauczyciela, tłumacza.
(edulider.pl)Osoby obdarzone tym typem inteligencji charakteryzuje: tzw. „bogate” słownictwo, łatwość argumentacji, zamiłowanie do literatury, zabaw słownych, żartów, debat i przemówień publicznych oraz kreatywnego pisania różnego typu teksów, w tym poezji. Dzieci obdarzone tym typem inteligencji z łatwością zapamiętują informacje i sporządzają notatki, z łatwością posługują się językiem w celach rozrywkowych, bawiąc publiczność. Poza tym dużo szybciej uczą się języków obcych.
Elementami kluczowymi inteligencji językowej są: wrażliwość na dźwięki, brzmienie, rytm, modulację głosu, budowę i znaczenie słów.
(dziecisawazne.pl)
Jak rozwijać u ucznia inteligencję językową? Przydatna może okazać się praca ze słownikiem, zgadywanki, gry słowne, czytanie, tworzenie krótszych i dłuższych wypowiedzi pisemnych oraz ustnych, wymyślanie opowiadań, wyrażanie własnego zdania.
b) inteligencja matematyczno-logiczna
Druga inteligencja tak bardzo obecna we współczesnych szkołach i tak ważna nie tylko w szkolnictwie, ale i w ‘dorosłym życiu’
To rodzaj inteligencji oparty na myśleniu przyczynowo-skutkowym. Przejawia się w postrzeganiu świata poprzez ciągi zdarzeń, logiczne myślenie i kreatywne rozwiązywanie problemów. Dotychczasowe badania miernika IQ dotyczyły właśnie tego rodzaju inteligencji.
(dziecisawazne.pl)Osoby o tym typie inteligencji korzystają z logiki, liczb, schematów, łatwo dostrzegają relacje i połączenia pomiędzy informacjami. Rzeczy, które nie mają sensu logicznego są dla nich bezwartościowe. Mają skłonność do myślenia abstrakcyjnego oraz koncepcyjnego. Są dociekliwi, systematyczni, dokładni. W trakcie zajęć szkolnych lubią zadawać pytania. Są dobrze zorganizowani i posługują się argumentami logicznymi. Te umiejętności są niezwykle ważne dla matematyków, bankowców, fizyków, chemików, lekarzy, inżynierów.
(edulider.pl)
Jak rozwijać wśród uczniów ten typ inteligencji? Można skorzystać z pracy nad zadaniami wymagającymi działań matematycznych i logicznego myślenia, układania historyjek obrazkowych, gdybanie (“co by było gdyby…”), omawianie zalet i wad różnych rzeczy, wyciąganie wniosków.
c) inteligencja przyrodnicza (naturalistyczna, środowiskowa)
Ta inteligencja jest jedną z trudniejszych do rozwijania we współczesnej szkole, jako że lekcje z natury odbywają się w klasie, która z naturą ma niewiele wspólnego 🙂
Ten typ inteligencji opiera się na poznaniu, docenianiu i zrozumieniu natury. Osoba obdarzona inteligencją przyrodniczą “czuje” naturę, troszczy się o świat, dba o zwierzęta, pielęgnuje rośliny. Odznacza się zdolnością do rozumienia i czerpania wniosków i korzyści ze środowiska naturalnego. Od razu nasuwa nam się na myśl zawód związany z przyrodą: botanik, weterynarz czy rolnik. Dzieci z dobrze rozwiniętą inteligencją przyrodniczą świetnie radzą sobie w klasyfikacji różnych przedmiotów w hierarchie (stopniują rzeczy ważniejsze i mniej ważne), dostrzeganiu wzorców funkcjonujących w naturze. Dzieci – przyrodnicy aktywnie spędzają czas na świeżym powietrzu.
(dziecisawazne.pl)
Osoby o tym rodzaju inteligencji w sposób instynktowny dostrzegają relacje i powiązania występujące w naturze. Mają zdolność dostrzegania szczegółów dotyczących ptaków, zwierząt, chmur, drzew, roślin. Chętnie zajmują się ogrodem, rozumieją zwierzęta. Ten rodzaj inteligencji cechuje osoby, którym zależy na tym, by natura przetrwała. Pracują jako ogrodnicy czy weterynarze.
(edulider.pl)
Rozwijanie tej inteligencji, tak jak wspomniałem powyżej, jest odrobinę trudniejsze. Tutaj przyda się wyjście z sali lekcyjnej na wszelkiego rodzaju spacery i wycieczki (w szczególności do parków, ogrodów zoologicznych). Gdy nie możemy opuścić sali (czyli w większości przypadków 🙂 ), aby rozwijać tą inteligencję warto przeprowadzić lekcje oparte o materiały audiowizualne nt. przyrody (np. o faunie i florze danego regionu) – świetnie w tą inteligencję wpasowują się lekcje skorelowane z zagadnieniami omawianymi na biologii, chemii, fizyce.
Gdy na języku angielskim dany uczeń zaskakuje mnie szybkością, z jaką potrafi podłapać dany akcent, to zaczynam widzieć w nim idealny przykład człowieka o inteligencji muzycznej 🙂
[Inteligencja muzyczna] to rozumienie świata poprzez dźwięki. Osoby obdarzone inteligencją muzyczną mają tzw. „słuch muzyczny”, czyli są mocno uwrażliwione na dźwięki płynące z otoczenia. Muzyka i rytm to ich cały świat. Świetnie tańczą, często dobrze śpiewają, potrafią rozróżnić dźwięk poszczególnych instrumentów i odtworzyć melodię po jej jednokrotnym wysłuchaniu. Posiadają zdolności językowe i łatwość przyswajania akcentu.
Ten rodzaj inteligencji pojawia się najwcześniej. Dzieci muzyczne chętnie śpiewają, nucą, grają na czym się da, po prostu otaczają się muzyką i dźwiękami. Inteligencję muzyczną łatwo rozwijać, łącząc z muzyką codzienne czynności: słuchać muzyki podczas wykonywania prac domowych, śpiewać, nucić, rymować, zabierać dziecko na koncerty i spacery po parku, zachęcać do występów publicznych i komponowania. Można zapisać pociechę na zajęcia z rytmiki, śpiewu czy gry na instrumencie.
(dziecisawazne.pl)Osoby o tym typie inteligencji są wrażliwe emocjonalnie, mają poczucie rytmu, ich wrażliwość na dźwięk jest tak duża, że potrafią usłyszeć i rozpoznać dźwięki, które dla innych są niedostrzegalne, przykładowo: cieknącego kranu, śpiew ptaków itp. Ludzie ci wiedzą jak zmieniać głos czy to śpiewając czy to mówiąc. Lepiej przyswajają wiedzę, gdy przekazana im zostanie ona w czasie prezentacji niż gdy samodzielnie przeczytają tekst. Potrafią odtworzyć melodię lub rytm zaledwie po jednym ich usłyszeniu, często nucą coś pod nosem. Nierzadko pracują jako muzycy, piosenkarze, aktorzy, instrumentaliści.
(edulider.pl)
Rozwijanie inteligencji muzycznej nie jest takie trudne 🙂 Świetnie sprawdzają się do tego celu zadania oparte o piosenki (np. na uzupełnianie luk), wyróżnianie i nazywanie dźwięków, przetwarzanie tekstu na piosenki, wymyślanie rymowanek.
e) inteligencja wizualno-przestrzenna
Kolejna z inteligencji bardzo ważnych we współczesnym życiu i czasem traktowana bardzo po “macoszemu”:
Ten rodzaj inteligencji umożliwia rozumienie otoczenia dzięki kształtom i wyobrażeniom pochodzącym ze świata zewnętrznego oraz wyobraźni.
Osoba obdarzona tym typem inteligencji “myśli obrazami”, czyli używając wyobraźni. Dziecko zwraca uwagę na szczegóły, detale, wszystko jest dla niego ważne. Cechuje ją duża wrażliwość na otaczające przedmioty, kolory i wzory. Lubi wykonywać różnego rodzaju prace plastyczne, układać puzzle, czytać mapy, wie jak łączyć ze sobą harmonijnie kolory. Jest obserwatorem, bardzo często używa wyobraźni – wizualizacji, chętnie obrazuje zagadnienia w postaci diagramów, schematów i tabel. W proces zapamiętywania angażuje wszystkie zmysły. Dziecko z rozwiniętą inteligencją przestrzenną jest bardzo kreatywne i twórcze.
Dzieci o rozwiniętej inteligencji wizualno-przestrzennej mają bogatą wyobraźnię, preferują książki z wieloma ilustracjami, świetnie radzą sobie z układankami, klockami i zabawkami konstrukcyjnymi.
(dziecisawazne.pl)
Osoby o tym typie inteligencji myślą obrazowo, korzystają z map, diagramów, tabel, używają wyobraźni oraz obrazów. To osoby wrażliwe na kolory, kształty, wzory, lubią malować rzeźbić, rysować, układać puzzle. Inteligencji wizualno-przestrzennej używamy podczas czytania książek. Osoby o inteligencji wizualno-przestrzennej często mogą wyrażać przeświadczenie, że ekranizacja danej książki zawiodła ich- nie pasowała bowiem do historii, którą stworzyli oni w swojej wyobraźni. Osoby te dobrze sprawdzają się w zawodzie: malarza, architekta, rzeźbiarza, pilota, przewodnika, projektanta mody, chirurga, mechanika.
(edulider.pl)
Aby rozwijać tą inteligencję, warto angażować w swoich lekcjach zadania polegające na wizualizowaniu danej myśli lub zjawiska – wykonywanie (prostych) prac plastycznych na lekcji, sklejanie różnych rzeczy, układanie puzzli/klocków, opisywanie obrazków to jedne z najpowszechniejszych metod rozwijania inteligencji wizualno-przestrzennej.
f) inteligencja ruchowa (kinestetyczna)
Inteligencja ruchowa to kolejna inteligencja, którą mogą czasem ograniczyć mury naszej sali lekcyjnej 🙂 Da się ją oczywiście rozwijać nie tylko poprzez aktywny wysiłek fizyczny – ale o tym za chwilę.
To nauka poprzez wykonywanie czynności, ruch; to świadomość własnego ciała.
Dzieci obdarzone inteligencją ruchową uwielbiają taniec i sport. Z przyjemnością wykonują własnoręcznie różnego typu prace, np. majsterkowanie, rzeźbienie. Na co dzień posługują się językiem ciała i dużo gestykulują. Potrafią, bez wykorzystania logicznego i świadomego myślenia wykonywać trudne manewry, zarówno własnym ciałem jak i innymi przedmiotami. Mają doskonale wypracowane reakcje automatyczne. Potrafią planować działania, dzielić zadania, mają świetną organizację przestrzenną. Dzieci z rozwiniętym tym typem inteligencji przepadają za grami ruchowymi, najlepiej grupowymi. Dorośli mylnie nazywają je „nadpobudliwymi ruchowo”. Dzieci takie są bardzo wrażliwe na dotyk.
Dzieci w wieku szolnym z rozwiniętą inteligencją ruchową często mają problemy w szkole, ponieważ oczekuje się od nich skupienia i ciszy, czyli po prostu siedzenia w ławce przez 45 minut. Należy zapewnić im maksymalnie dużo przerw. Zajęcia dla takich dzieci powinny być bardzo urozmaicone, ciekawe, z zastosowaniem różnego typu urządzeń (np. mikroskopy, rzutniki, tablice interaktywne). Najłatwiej zapamiętują to, co było wykonywane, trudniej to, co było wyłącznie omówione.
(dziecisawazne.pl)Osoby o tym typie inteligencji lubią ruch, taniec, własnoręcznie wykonywać różne prace. Dobrze komunikują się z innymi za pomocą mimiki i gestykulacji. To typowi kinestetycy, którzy uczą się poprzez doświadczenie, mają dobre wyczucie czasu, są zorganizowani przestrzennie, duże znaczenie odgrywa u nich zmysł dotyku. Na lekcjach w szkole nie potrafią długo wysiedzieć w jednym miejscu, lecz wiercą się, lubią za to gry ruchowe, chętnie odgrywają sceny tematyczne. Szczególnie rozwinięta jest ona u sportowców, cyrkowców, tancerzy, gimnastyków, choreografów czy fryzjerów, których głównym narzędziem pracy jest ich ciało. Zazwyczaj takie osoby łączą w sobie dwa rodzaje inteligencji: ruchową oraz przestrzenną.
(edulider.pl)
Jak rozwijać tą inteligencję? W idealnym świecie najlepszym pomysłem byłaby duża aktywność fizyczna na lekcji, jednakże nie zawsze jest to możliwe 🙂 W sali można łączyć ruch z przyswojeniem nowych wiadomości, grać w kalambury, ćwiczyć wyrażanie swoich emocji poprzez poruszanie ciałem, organizować krótkie scenki (role-plays) i przedstawienia teatralne.
g) inteligencja interpersonalna (społeczna)
Niektórzy lubią kontakty międzyludzkie i tak właśnie zdobywają największe pokłady wiedzy (np. poprzez pracę w grupach), inni preferują samotność i samodzielne poszukiwanie rozwiązania. Inteligencja interpersonalna, jak sama nazwa wskazuje, opiera się właśnie na kontakcie międzyludzkim.
[Podstawą tej inteligencji jest] zdolność rozumienia innych i empatia, oraz zdolność do postrzegania cech różnicujących ludzi. Pozwala ona na bezbłędne wychwycenie zmian nastroju, motywacji, zachowania i intencji.
Osoby o tym typie inteligencji po prostu muszą przebywać wśród ludzi. Uczą się przez kontakty międzyludzkie. Potrafią doskonałymi słuchaczami i doradcami. Mają szerokie zainteresowania i często uczęszczają na wiele dodatkowych zajęć. Opinie krytyczne tylko dodatkowo motywują je do działania.
Dzieci z dobrze rozwiniętą inteligencją interpersonalną są asertywne, komunikatywne, łatwo nawiązują i utrzymują kontakty społeczne, potrafią współpracować, mają zdolności przywódcze i umiejętności mediacyjne. Cechuje je łatwość poznawania, rozumienia myśli, uczuć, poglądów i zachowań innych ludzi, są tolerancyjne.
(dziecisawazne.pl)Osoby o tym typie inteligencji mają bardzo dobrze rozwiniętą wrażliwość. Są świadomi uczuć innych ludzi i wykorzystują to zarówno w sposób pozytywny jak i negatywny: do pocieszania, przekonywania czy manipulowania. Są to osoby bardzo towarzyskie, mają predyspozycje do pracy w zespole, gdyż są bardzo komunikatywne i posiadają wysoce rozwinięte umiejętności mediacyjne. Mają zdolność do rozwiązywania konfliktów, są lubiane. Często ich pomysły są wykorzystywane przez innych. Pracują często jako psychoterapeuci, nauczyciele, menadżerowie, lekarze czy pielęgniarki.
(edulider.pl)
Jak rozwijać inteligencję interpersonalną? Z pewnością przyda się wspomniana wcześniej praca w parach lub grupach (w tym praca z podziałem ról w zespole), gry i zabawy w większym gronie osób, zachęcanie uczniów do uczenia się od siebie nawzajem.
h) inteligencja intrapersonalna (intuicyjna)
Ostatnią z 8 głównych inteligencji opisanych przez Howarda Gardnera jest inteligencja intrapersonalna. Tak jak wspomniana wcześniej int. interpersonalna opierała się na kontaktach międzyludzkich, tak intrapersonalna to zajrzenie w głąb samego siebie i samodzielna refleksja, bez udziału innych osób.
Ten rodzaj inteligencji wiąże się z wiedzą o sobie samym i oznacza zdolność do patrzenia na świat z własnego punktu widzenia, rozpoznawania własnych uczuć i emocji. Pozwala na osądzanie ich i wykorzystanie w autokontroli. W połączeniu z inteligencją interpersonalną pomaga wybrać najlepszą drogę w życiu.
Osoby z rozwiniętą inteligencją intrapersonalną posiadają tzw. „mądrość życiową”, intuicję, wewnętrzną motywację i silną wolę do działania. Takie osoby są nieco skryte,wolą pracę w samotności, bywają wstydliwe.
Dzieci o mocnej inteligencji intrapersonalnej są indywidualistami, są odpowiedzialne, znają swoje mocne strony, budują wewnętrzną motywację. Nie boją się trudnych pytań i chętnie podejmują ryzyko. Lubią znać opinię innych, którą potem analizują, poszerzając swoje horyzonty myślenia. Nie porzucają swoich ambicji i nie rozpamiętują porażek i słabości.
Najlepszym sposobem rozwoju dziecka posiadającego dobrze rozwiniętą inteligencję intrapersonalną, jest stworzenie mu optymalnych warunków, w których samo decydowało o zakresie pracy, tempie jej wykonywania. Takie dziecko musi mieć możliwość doświadczenia samodzielnej nauki. Poszukuje „swojego” miejsca.
(dziecisawazne.pl)Osoby o tym typie inteligencji mają wysokie poczucie własnej wartości, są świadome własnych mechanizmów. Sami obierają ścieżkę swojego życia, dzięki intuicji wiedząc co jest dla nich najlepsze. Często inteligencja ta określana jest mianem introspektywnej, gdyż polega na skupieniu się na samym sobie. Osoby takie często bywają wstydliwe, lubią pracować w samotności, są wyciszone, skupione na sobie i swoich przeżyciach. Są świadome zarówno swoich atutów jak i wad, często podążają drogą samodoskonalenia. Są spokojne, refleksyjne, nie mówią wiele. Pracują w takich zawodach jak filozof, psychoterapeuta, teolog.
(edulider.pl)
Aby rozwijać inteligencję intrapersonalną, warto dać uczniom możliwość samodzielnej nauki i podejmowania własnych, autonomicznych decyzji nt. procesu nauczania. Podczas lekcji w klasie przyda się możliwość wyboru zadań do wykonania i formy pracy, udzielenie szansy na wyrażanie własnej opinii i możliwość samodzielnego opracowywania planu działania. Widząc “ucznia-indywidualistę” nie powinniśmy zmuszać go do pracy w grupie, a tak zindywidualizować zadanie, aby wykorzystać drzemiący w nim potencjał inteligencji intrapersonalnej.
i) inne inteligencje?
Co ciekawe, Howard Gardner wcale nie zatrzymał się na wspomnianych powyżej 8 inteligencjach. W swoim wystąpieniu z 2016 roku, które jest powszechnie dostępne na YouTube (link poniżej), wskazuje on na możliwe inteligencje, które mogą występować u każdego człowieka.
Pierwszą z nich jest inteligencja pedagogiczna, czyli inteligencja nauczania, która opiera się na stwierdzeniu, że wielu ludzi, ale nie wszyscy, ma umiejętność przekazywania swojej wiedzy i umiejętności innym. Jako odzwierciedlenie tej inteligencji Gardner wskazuje na przykład dwóch równie dobrych artystów, którzy potrafią równie dobrze grać na instrumencie, jednakże tylko jeden z nich potrafi nauczyć tej sztuki drugą osobę.
Drugą z proponowanych inteligencji jest inteligencja egzystencjalna, czyli inteligencja obecna tylko u ludzi. Polega ona na tym, iż tylko homo sapiens ma zdolność do rozważania “wielkich” spraw, zadając sobie i innym pytania typu “dokąd zmierzamy?”, “czym jest miłość?”, “dlaczego umieramy?”.
3. Dlaczego ważnym jest, aby angażować różne inteligencje uczniów?
Dochodzimy powoli do najważniejszego pytania tego artykułu – po co angażować różne inteligencje wśród uczniów? Przecież można po prostu omawiać dany materiał bez myślenia o inteligencjach wielorakich i traktować uczniów zbiorowo… Ale czy na pewno?
Gdy mówimy o Inteligencjach Wielorakich nie sposób nie wspomnieć o tym, iż są one narzędziem które służy indywidualizacji procesu nauczania. Jest to umiejętność i wymóg, który ciąży na nauczycielu już od czasu zakończenia studiów, ponieważ otrzymując uprawnienia pedagogiczne młody nauczyciel powinien posiadać zdolność do indywidualizacji:
I. Opis efektów kształcenia
(…)
2. Szczegółowe efekty kształcenia
Po zakończeniu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela absolwent:
(…)
2) w zakresie umiejętności:
(…)
k) potrafi pracować z uczniami, indywidualizować zadania i dostosowywać metody i treści do potrzeb i możliwości uczniów (w tym uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) oraz zmian zachodzących w świecie i w nauce
(Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela – Dz. U. Dz.U. 2012 poz. 131)
Co więcej, obowiązek ten ciąży na nauczycielu nie tylko w związku z wykształceniem (przygotowaniem pedagogicznym), ale i w związku z wykonywaniem przez siebie obowiązków służbowych:
Art. 44c. 1. Nauczyciel jest obowiązany indywidualizować pracę z uczniem
na zajęciach edukacyjnych odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych
oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
2. Nauczyciel jest obowiązany dostosować wymagania edukacyjne, o których
mowa w art. 44b ust. 8 pkt 1, do indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w przypadkach
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
(Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425)
Pomijając obowiązki ustawowe, warto pamiętać, że sam Howard Gardner stwierdza, iż
1) Powinno się dokonywać szeroko zakrojonej indywidualizacji w nauczaniu, uczeniu się i w ocenianiu,
2) W edukacji powinniśmy dokonywać pluralizacji, czyli prezentowania i nauczania (ważnych) zagadnień na wiele sposobów (z wykorzystaniem różnych inteligencji).
Myślę, że to właśnie opisana powyżej teoria daje nauczycielom możliwość kreowania narzędzi, które przysłużą się szeroko zakrojonej indywidualizacji procesu dydaktycznego i pozwolą każdemu uczniowi wyciągnąć z lekcji tyle, ile jest to możliwe. Zważywszy na to, iż w sercu nauczyciela dobro ucznia powinno stać na pierwszym miejscu, warto tak prowadzić lekcje i przygotowywać materiały edukacyjne, aby pozwolić osobom o różnym ‘zestawie’ inteligencji brać w nich aktywny udział i rozwijać się, w oparciu o swoje predyspozycje i możliwości. Do osiągnięcia tego celu z pewnością przydadzą się wnioski Howarda Gardnera nt. Inteligencji Wielorakich.
4. Bibliografia
http://www.edulider.pl/edukacja/koncepcja-inteligencji-wielorakich-wedlug-howarda-gardnera
https://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera/
http://www.przedszkole12-krakow.pl/InteligencjeWielorakie.pdf
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425)
Howard Gardner Discusses Multiple Intelligences – Blackboard BbWorld 2016 HD
Z chęcią poczytam… 🙂 W 2003 roku pisałam o tej teorii swoją pracę magisterską 🙂 Pozdrawiam 🙂